یشم: معرفی و شناخت کامل سنگ یشم، خواص و قیمت سنگ یشم

خواص سنگ یشم (جید) برای روح

یشم می تواند به عنوان محافظ انسان به کار برده شود همچنین به همراه داشتن آن یا قرار دادنش در یک گوشه از اتاق قادر است نیروهای منفی را از محیط دور کند و باعث ایجاد شادی و آرامش در روح شود.

انواع سبز و بنفش مستقیما در ارتباط با چاکرای قلب اند و به لحاظ عاطفی و فیزیکی بر قلب اثر می گذارد و تنفس را عمیق تر می کند. همچنین متعادل سازی سیستم عصبی و متابولیسم از خواص سنگ یشم می باشد. همچنین این گوهر حالت های پرخاشگری و هیجان و استرس را به آرامش مبدل می سازد. اگر این نگین زیر بالشت قرار گیرد به طور قوی حافظه را تقویت می کند و باعث ایجاد قدرت تعبیر خواب می گردد. این گوهر که به سنگ خرد معروف است ما را در گرفتن تصمیمات قوی و مهم کمک می کند.

خواص سنگ یشم سبز یک خاصیت عالی برای اشخاص حساس و استرسی است که سبب افزایش اعتماد به نفس و کنترل سیستم عصبی در آن ها  می شود. این گوهر باعث می شود انسان به ایمان درونی برسد و در صدد رسیدن به آرزوهایش برآید. به اعتقاد برخی افراد این نگین نماد خوش شانسی است. یشم باعث شادی روح و آرامش است و برای تمرکز ذهن بسیار مناسب است همچنین از خواص سنگ یشم سبز می توان به آرامش بخش بودن آن اشاره کرد.

قیمت سنگ یشم

سنگ یشم سبز اصل یک گوهر با ارزش و گرانبها است و قیمت هر گرم سنگ یشم سبز باتوجه به رنگ، شفافیت، خلوص، وزن، محل استخراج  و نوع آن می‌تواند بسیار ارزان تا بسیار گران باشد و بسته به نوع جواهرات بکار رفته میتواند متفاوت باشد.انواع دیگر آن نظیر سیاه، سفید و حتی زرد نیز وجود دارد اما در اینجا به فراوان ترین انواع این گوهر می‌پردازیم. توجه داشته باشید که در قیمت گذاری این گوهر یکنواختی رنگ، شفافیتی همچون شفافیت عسل، خلوص و پاکی بالا، جلا و خاص بودن رنگ در افزایش قیمت تاثیرگذار است و مواردی نظیر مات و کدر بودن (اوپاک) و لکه دار بودن از ارزش این گوهر می‌کاهد. باتوجه به این ویژگی هاست که قیمت آن می‌تواند از 1 دلار تا 1 میلیون دلار متغیر باشد. در ادامه دقیق‌تر تشریح خواهد شد.

قیمت هر گرم سنگ یشم سبز اصل تیره و روشن

بعضی از نمونه های این سنگ در کشورهای گواتمالا، آمریکا، کانادا و روسیه استخراج شده اند. یکی از بهترین نمونه ها در میانمار (برمه) یافت می‌شود که نوع بسیار با کیفیت این سنگ قیمتی معمولاً در گردنبندها مورد استفاده قرار می‌گیرد اما به طور کلی قیمت هر گرم سنگ یشم سبز میانمار از 5 تا 2500 دلار و به عبارتی دیگر 1 تا 500 دلار برای هر قیراط میرسد. البته انواع دیگر یشم نیز وجود دارد که قیمت های متفاوت و بسیار پایینی دارند به عنوان مثال نوع یشم خراسانی دارای قیمت بسیار نازل و پایینی است. قیمت سنگ یشم اصل در ایران (نوع خراسانی) به ازای هر گرم زیر 1 دلار است این قیمت مربوط به نگین تراش خورده است و راف آن قیمت پایین تری نیز دارد. در نگین یشم هر چه رنگ ته مایه تند تر باشد قیمت سنگ یشم  اصل بیشتر میشود.

قیمت سنگ یشم سیاه اصل

قیمت سنگ یشم سیاه اصل نسبت به نوع سبز پایین تر است. هرچه این گوهر سبزتر و شفاف تر (به زلالی عسل) باشد ارزش بیشتری پیدا میکند. برای قیمت تقریبی نوع سیاه (سبز بسیار تیره) برای هر گرم تا حدود 2-3 دلار است. برای مثال گردنبند زیر با حدود 30 گرم وزن قیمتی در حدود 30 دلار دارد.

قیمت سنگ یشم عتیقه

برای تعیین قیمت سنگ یشم عتیقه و یا به طور کلی دیگر انواع یشم بهتر است تا به یک کارشناس مراجعه کرده تا پس از تشخیص سنگ یشم اصل از تقلبی بتوان بطور دقیق نظر داد. خواص و ویژگی هایی که وجود دارد باعث افزایش قیمت سنگ یشم عتیقه میشود ولی علاوه بر این از لحاظ ساختاری نیز مواردی وجود دارد که در قیمت یشم تاثیر گذار هستند. مواردی همچون رنگ خاص، شفافیت مانند عسل، ساختار منظم، ظرافت در تراش، …. باعث افزایش قیمت یشم میشوند و در مقابل رنگ کدر و غیر یکسان، ترک های سطحی، ساختار نامنظم و … نیز در کاهش قیمت یشم تاثیر گذار است. یشم میانمار از کیفیت بسیار بالایی برخوردار هستند و قیمت یشم سبز میانمار نسبت به انواع دیگر بیشتر است. اما در مورد عتیقه ها عوامل بسیار مهم عبارتند: قدمت، محل استخراج، پیشینه تاریخی عتیقه، طرح ایجاد شده از آن گوهر که مجموعه این عوامل کار را برای تشخیص قیمت سنگ یشم عتیقه بسیار سخت می کند به همین دلیل مراجعه به یک کارشناس تنها راه حل این مساله است.

قیمت هر کیلو سنگ یشم راف

غالبا خرید و فروش به صورت کیلویی برای نوع راف (نتراشیده) استفاده می‌شود. در ایران قیمت هر کیلو سنگ یشم راف غالبا کمتر از 50 دلار است اما باز هم بستگی زیادی به میزان بهره برداری خالص از آن راف بستگی دارد و قیمت 50 دلار می‌تواند کمتر یا بیشتر شود. البته نمونه های خاصی نیز به خصوص در چین وجود دارد که به شکل مجسمه تراشیده شده اند که وزن های چند ده کیلویی دارند و قیمت آن ها بسیار بالاتر است.

خرید و فروش در بازار های جهانی

کشور های روسیه، چین، گواتمالا و نیوزلند غنی ترین و بهترین ذخایر نفریت را دارا می باشند. گران‌ قیمت ترین نوع سنگ یشم در کشور میانمار یافت می شود و پس از آن باتوجه به اهمیت قیمت سنگ یشم عتیقه به صورت سالیانه در یک مرکز بزرگ بازرگانی برای سنگ‌های قیمتی، یشم و مروارید که در رانگون واقع است مبادله می‌ گردند. یکی دیگر از نقاط اصلی مبادله این گوهر بی نظیر هنگ‌کنگ است که به دلیل بالا بودن قیمت یشم سبز در این کشور است. همچنین در هنگ کنگ قطعات عظیم سنگ های قیمتی، جواهر آلات تراشیده شده، پیکره‌ های ریز عتیقه و بدلیجات جذاب معامله می گردند که ارزش آنان از حدود یک دلار تا مقادیر قیمت شش رقمی مختلف می باشد.

یکی از اعمال بسیار پرخطر خرید نمونه های تراشیده نشده و تکه‌های عمل‌آوری نشده می باشد. قطعات عظیم سنگ ها به طور عمده فروخته می شوند که فقط بخش کوچکی از آن تراشیده شده است و مشتریان قادرند از آن دریچه‌ کیفیت آن را بررسی نمایند. از آن رو که بررسی کیفیت قبل آغاز عملیات برش امکان‌پذیر نمی باشد اکثر افراد واسطه‌ سنگ‌های نامرغوب و غیر اصل با قیمت یشم سبز اصل می فروشند که خواص سنگ یشم را دارا نمی باشد.

روش تشخیص سنگ یشم

با توجه به بالا بودن قیمت هر گرم سنگ یشم سبز (در نمونه‌های خاص) و یا دیگر انواع این سنگ لازم است که روش های تشخیص سنگ یشم اصل از تقلبی را بدانیم تا دچار مشکل نشویم. همین طور که دلالان یشم در هنگام خرید سنگ های تراشیده و عمل آوری نشده از کیفیت لایه های زیر آگاهی ندارند احتمال اشتباهشان وجود دارد و ممکن است نمونه های تقلبی را به علاقه مندان با قیمت معادل قیمت سنگ یشم سبز اصل بفروشند. تشخیص سنگ یشم اصل از تقلبی با چشم غیرمسلح کار بسیار سختی است ولی با ابزار مخصوص می‌شود انواع نامرغوب  و رنگ شده را از تشخیص داد که با تاسف فراوان تعدادشان هم بسیار زیاد می باشد. در سیستم طبقه‌بندی این گوهر، “امپریال” را “A” می شناسند. “B” سنگی است که برای از بین رفتن آلودگی ها در اسید قوی جوشانده می شود تا شیار هایش از هرگونه آلودگی پاک شود و در نهایت با موم یا رزین مصنوعی پوشانده شود. “C” کیفیت خیلی کمی دارد و کاملا رنگ شده است. غالبا نمونه های شفاف‌ پس از رنگ شدن به عنوان سنگ یشم سبز فروخته می شوند. در تایید همین مطلب خوب است که این نقل قول رولند اوهل آورده شود: “فقط در صورت مشورت با یک جواهرساز متخصص و یا واسطه‌ ای خوب و حرفه ای می شود از خطر خرید نوع تقلبی پیشگیری کرد” مضاف بر آن، همچون بقیه سنگ‌ های قیمتی، شناسنامه یک گوهر قادر است برای سنگ تایید اعتبار ایجاد کند و این امر بسیار مهم است چرا که تنها نوع اصلی آن دارای خواص سنگ یشم می باشد.

فرق سنگ یشم با زمرد

یشم سبز به دلیل شکل ظاهری و رنگ شباهت هایی به سنگ زمرد دارد و گاهی اوقات ممکن است در تشخیص آن اشتباه رخ دهد. اولا که توجه داشته باشید زمرد فقط سبز رنگ است سنگ یشم در رنگ های مختلفی نظیر سیاه، سبز، زرد، قهوه ای و … یافت می‌شود. تفاوت مهم دیگر در ارزش این دو گوهر است. قیمت زمرد در بازار بسیار بیشتر از قیمت یشم سبز میباشد و غالبا زمرد در ابعاد کوچک دیده میشود (به جز زمرد هندی) در حالی که سنگ یشم گاها در ابعاد بسیار بزرگ تا اندازه یک کف دست نیز در بازار وجود دارد. اکثر زمردها دارای رگه های ریز درونی هستند که با چشم قابل دیدن است. زمرد شفافیت و جلای خاصی دارد که با روغنی مخصوص این ویژگی تشدید میشود. غالبا زمرد شفاف و سنگ یشم مات است. (البته شفافیت زمرد از شفافیت بالا تا مات متغیر است)

تفاوت مهم دیگر در سختی این دو گوهر است. زمرد دارای سختی 7.5 تا 8 در مقیاس موس است درحالی که نگین یشم سختی بین 6.5 تا 7 و این یعنی که زمرد بر روی عقیق خط میندازد ولی دیگری بر روی عقیق نمی‌تواند خط بیندازد و در آخر ترکیب شیمیایی زمرد، سیلیکات بریلیوم آلومینیوم و سنگ یشم دارای ترکیب شیمیایی سدیم سیلیکات آلومینیوم است.

افسانه‌ی یشم

از چیزی حدود ۷۰۰۰۰ سال قبل، طیف رنگ سنگ یشم بشر را افسون نموده است. اشخاص در سنگ یشم خام به دنبال خواص درمانی و معنوی گشتند وبه نتایج بسیار خوبی نیز دست یافتند. همچنین در دوران بسیار قدیم شکارچی ها، از سختی باورنکردنی آن جهت ساختن تبر های سنگی، چاقو، تیغ و دیگر ابزار و سلاح ها استفاده می کردند.

همانطور که اشاره شد نوعی از سنگ یشم به نام “یو Yu” که برای اهالی منطقه بسیار مورد احترام بود جهت حکاکی بدنه های کوچک و وسایل متنوع استفاده می شد. اهمیت این گوهر در فرهنگ کشور چین در حدی بوده است که یک فیلسوف مشهور به نام کنفوسیوس چنین میگوید:« سنگ یشم خام به نرمی و‌ لطافت الفت و دوستی و به سختی و جذابیت هوش وذکاوت می باشد.» دانش، عدالت، دلسوزی، خضوع و شجاعت از خواص معنوی هستند که طرفداران این گوهر آسمانی به آن نسبت می‌دهند و به همین علت همین خواص سنگ یشم اکنون نیز آن را مورد استفاده قرار می دهند.

قطعات ریز این نگین میان لب‌ها و درون سوراخ های گوش یا بینی شخص مرده قرار داده می‌شوند تا سبب شکست شیطان شود، حتی بعضی پادشاهان و ملکه‌ها لباسی سراسر یشم به تن می کردند. تاثیرات ماوارایی و افسانه‌ایی و همچنین نیروی نمادینی که به این گوهر نسبت داده می شود از هر سنگی بیشتر می باشد. فرقی ندارد که رنگ سبز تیره، سفید یا بنفش باشد این گوهر چندین هزار سال است که جدای از ارزش درونی اش آن جاذبه‌ای ماندگار نیز دارد.

جهان غرب نیز جذابیت این گوهر را درک نموده است سوپر استار ها و ستاره های هالیوود زیور آلات زیبا با نگین یشم را بر روی فرش قرمز به همه معرفی می نمایند. این در حالی است که سازندگان صاحب نام مانند “دیور Dior”، “تیفانی Tiffany” یا “جی‌ای‌آر JAR” مجموعه زیورآلات خود را با این نگین مزین کرده اند. باکیفیت ترین نوع  زمرد، زمرد سبز و مرغوب ترین نوع سنگ یشم، “امپریال” است که قیمتی نجومی و بسیار بالا دارد و جای تعجب نیست که در یک حراجی در سال ۱۹۹۷ یک تکه از آن به قیمت ۱۰ ملیون دلار به فروش رسید در بخش های بعدی درباره خواص سنگ یشم صحبت خواهد شد تا ارزش واقعی این گوهر مشخص شود.

یشم به عنوان اثری هنری

منطقه اصلی تراش سنگ یشم در کشور چین است که امروزه نیز این هنر در این کشور انجام می گردد. عملیات عمل‌آوری یشم نباید با حکاکی یشم اشتباه گرفته شود چرا که قطعات خام برش داده می‌شوند و نه حکاکی. یشم در شهر های کانتون یا هنگ‌کنگ برش می‌خورد و به تکه های کوچک تبدیل می شوند و جهت ساختن گردنبند نقره ، دستبند، گوی و یا زنجیر مورداستفاده قرار میگیرند. نفریت با جلای همچون موم و جدیت با تلالو شیشه مانندش بیانگر تفاوتی کوچک است که بین این دو نوع سنگ وجود دارد.

میزان خالص بودن سنگ یشم خام، مقدار شفافیت و همچنین رنگ آن، تعیین کننده قیمت و ارزش است. طیف رنگی آن از تیره تا روشن با اختلافات بسیار کمی ساخته شده است. برای مثال متخصصان می توانند هفت کیفیت متفاوت از آن را تشخیص دهند که به معنی هفت رنگ سبز است. البته این گوهر در رنگ های دیگری مانند قرمز،‌ قهوه‌ای و مشکی هم دیده شده است. این نگین اگر لکه‌ یا رگه‌ های جزئی بر روی سطح خود داشته باشد، زیبایی اش چند برابر می گردد. مشهورترین و گران‌ قیمت ترین نوع این گوهر “امپریال” است که با رنگ سبز زمردی و شفافیت بسیار زیادش شناسایی می گردد.

اشخاص زیادی مصمم هستند تا با چالش های تجارت یشم مقابله کنند که یکی از آن ها “رولند اوهل” سازنده و تاجر جواهرات زیبا و متخصص شناخت سنگهای قیمتی است و بر این اعتقاد است که: عملیاتی که باید روی این نگین انجام شود به مراتب سخت تر از برشش می باشد و صیقل و جلا دادن سطحش نیز کار بسیار سختی می باشد. بعد از عملیات یا اصطلاحا عمل آوری یشم سطحی ناهمگون و پر از فرورفتگی ها ایجاد می گردد. جهت داشتن یک سطح صاف و صیقلی با درخشش بی نظیر لازم است سنگ را با مهارت و تجربه ای چندین و چند ساله تراش و صیقل داد. رولند اوهل که سابقه ۳۰ سال کار با یشم را دارد بیان می‌کند: طی سال های اخیر به طرزی باورنکردنی محبوبیت این سنگ افزایش یافته است و افراد متعددی از سلبریتی ها و چهره های مشهور از این گوهر در زیورآلاتشان استفاده می‌کنند که این موج به اروپا نیز رسیده است.

ساختار سنگ

هنوز نیمه اول قرن نوزدهم میلادی تمام نشده بود که یک دانشمند فرانسوی اکتشاف مهمی انجام داد. وی کشف کرد که لغت همگانی یشم، “یو” در زبان چینی، در واقع به دو کانی مختلف اشاره دارد: نفریت Nephrite و جدیت Jadeit . در کشور چین به دو کانی نام برده “زِن‌ یو Zhen yu” به معنی “یشم اصل” اطلاق می‌شود. در واقع، تشخیص این کانی ها از همدیگر حتی برای کارشناسان این رشته هم صعب و دشوار می باشد.
این دو نگین یشم میزان سختی، شکل ظاهری و ویژگی‌ های کاربردی مختلفی دارند؛ هردو بافتی درهم پیچیده، متراکم و سخت دارند. علت خاصیت شکل‌پذیری بالای آن‌ این است که هر دو این کانی ها بافتی در هم پیچیده دارند. نوع نفریت اصالتا طیف رنگی سبز ملایم تا سبز مایل به طوسی دارد ولی در بعضی موارد رنگ‌ های زرد، سفید یا کمی رنگ قرمز در آن مشاهده می‌شود. بدون شک رنگ اکثر “جدیت” ها  به علت وجود عنصر کروم، سبز زمردگون می باشد.